2025 BES Kesintisi Ne Kadar? Otomatik Katılım %3 mü, Hangi Ücretler Var?

Tek soru dönüp dolaşıp aynı yere geliyor: 2025’te BES’te maaşımdan ne kadar kesilecek? Kısa cevap: Otomatik katılımda varsayılan oran brüt ücretin %3’ü. Ama hikâye burada bitmiyor. “BES kesintisi” dediğimiz şey, maaştan yapılan katkı payı dışında sözleşme ve fon tarafındaki masrafları da kapsıyor. Aşağıda, hangi kesintinin ne olduğuna, nasıl hesaplanacağına ve nasıl düşürülebileceğine net ve adım adım değindim. Neyin sabit, neyin sözleşmeye göre değiştiğini ayırt edebilir hale geleceksin.

• TL;DR / Özet
• Otomatik katılımda maaştan kesinti, brüt ücretin %3’üdür. İşveren farklı bir oran tanımlamadıysa bordronda göreceğin katkı payı bu şekilde hesaplanır.
• Gönüllü BES’te maaştan otomatik kesinti zorunlu değildir; katkı payını sen belirlersin. Kesinti denince çoğu zaman sözleşme/ fon masrafları kastedilir.
• Devlet katkısı 2025’te de %30’dur. Yıllık üst sınırın tabanı, o yılın yıllık brüt asgari ücretidir.
• Toplam maliyetin büyük kısmı fon işletim giderinden gelir. Düşük maliyetli fonlar (özellikle endeks fonlar) uzun vadede ciddi fark yaratır.
• İki dakikalık kontrol: Bordroda “SGK matrahı” x %3 otomatik kesintiyi verir. Sözleşmendeki masraf tavanlarını ise emeklilik şirketi bilgilendirme formlarında bulursun.

2025’te Maaştan BES Kesintisi Nasıl Hesaplanır? (Adım Adım + Örnekler)

Başlayalım: Otomatik katılım (OKS) çalışansan, maaşından yapılan katkı payı brüt kazancının %3’ü üzerinden hesaplanır. Bu, 4632 sayılı Kanun ve Otomatik Katılım Yönetmeliği ile belirlenmiş bir tabandır. İşverenin farklı bir oran tanımlaması mümkün olabilir (örneğin %5 gibi), ama bir oran tanımlı değilse varsayılan %3’tür.

Şu ayrımı netleştirelim:

• Otomatik katılım (OKS): Maaştan kesinti vardır. Varsayılan oran %3’tür.
• Gönüllü BES: Maaştan otomatik kesinti yoktur (talep edersen talimatla yapılabilir). Katkı payı, senin beyan ettiğin tutardır.

Hızlı formül (OKS için):

• Aylık katkı payı = Aylık brüt ücret x %3
• Yıllık katkı payı = Yıllık brüt ücret x %3

Brüt mü, net mi? Brüt. Bordronda “SGK matrahı” ya da brüt ücret hanesi üzerinden hesap yapılır. Bazı yan haklar (prim, ikramiye) dönemsel brütü yükseltirse, ilgili ayın kesintisi de artar.

Devlet katkısı nasıl eklenir? Devlet, ödediğin katkının %30’u kadar ekler; ancak bir yıl içinde alabileceğin devlet katkısı tutarının hesabında yıllık brüt asgari ücret üst sınırdır. Yani çok yüksek katkı yapsan bile, o yıl için alabileceğin devlet katkısı, “yıllık brüt asgari ücret x %30” tavanını geçemez.

Not: “Kesinti” kelimesi dilimizde çoğu zaman “maaştan giden para” olarak kullanılıyor ama BES dünyasında “masraf/ücret” anlamı da var. Aşağıda bunları ayrı ayrı detaylandırıyorum ki bordron ile sözleşme masraflarını karıştırmayasın.

Örnek hesaplar (tamamen örnek brüt ücretler üzerinden):

Bu tablo “formülün nasıl çalıştığını” gösterir. Kendi bordronla kıyaslamak için tek yapman gereken, brütünü alıp %3 ile çarpmak. İşverenin sisteminde farklı bir oran tanımlıysa, onu kullan. Devlet katkısı için de o ay ödediğin katkının %30’unu hesaplarsın; ancak yıl sonunda toplam devlet katkısının, o yıla ait yıllık brüt asgari ücret x %30 tavanını aşamayacağını unutma.

Yeni işe başladıysan: İşverenin OKS planında sisteme otomatik dahil edilirsin. 2 ay içinde cayma hakkın var; cayarsan kesilen katkı payların iade edilir. Caymazsan, maaştan kesinti plan kurallarına göre devam eder.

Birden fazla işte çalışıyorsan: Her işyeri kendi OKS planı kapsamında kesinti yapabilir. İstersen sözleşmelerini sonradan birleştirebilirsin (emeklilik şirketlerin ile görüşülerek).

BES’te Hangi Kesintiler Var? (Masraflar, Tavanlar, Nasıl Düşürülür?)

“2025 BES kesintisi” diye arayanların yarısı aslında sözleşme ve fon masraflarını soruyor. Çünkü uzun vadede getiri farkını en çok bu kalemler belirliyor. Kafayı netleştirelim:

• Giriş aidatı (Entry fee): Gönüllü BES sözleşmelerinde, sözleşmenin ilk yıllarında ve/veya erken çıkışta uygulanabilen bir ücret. Tutar ve tahsil zamanı, sözleşmedeki plana göre değişir. Otomatik katılımda (OKS) giriş aidatı uygulanmaz.
• Yönetim gider kesintisi (YGK): Gönüllü BES’te katkı payı üzerinden belli bir tavanı aşmayacak şekilde alınabilir. OKS’de yönetim gider kesintisi uygulanmaz. Tavanları SEDDK belirler ve şirketler sözleşme öncesi bilgilendirme formunda oran/tutar paylaşır.
• Fon işletim gideri (FİGK): Tüm BES’lerde fonların içinden, günlük olarak işleyen ve yıllığa vurduğunda yüzdesel bir maliyete dönüşen kalem. Uzun vadede en kritik masraf budur. Fon türüne göre tavanlar değişir ve yıllar içinde kademeli düşürüldü. Endeks fonlar ve bazı OKS standart fonlarında oranlar nispeten daha düşüktür.
• Ara verme (katkı payına ara): Katkı ödemeye ara verirsen, bazı şirketler nominal bir “ara verme ücreti” alabilir. Plan detayına bağlıdır.
• Hesap işletim/işlem ücretleri: Çoğu şirket artık ya almıyor ya da asgari seviyede. Yine de sözleşme ve bilgilendirme formlarını kontrol et.

Tavanlar kim belirliyor? Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) ilgili tebliğ ve genelgeler ile belirler. Şirketler bu tavanların altında farklılaştırma yapabilir. En doğru oran ve tutar, imzaladığın sözleşme ve “katılımcı bilgilendirme formu”ndadır.

Masrafı nasıl düşürürsün?

1. Fon maliyetine odaklan: Benzer risk profili olan fonlar içinde daha düşük FİGK’li olanı seç. Uzun vadede yüzde puanlık farklar ciddi getiri farkına dönüşür.
2. Endeks fonları değerlendir: Piyasayı pasif izleyen endeks fonlar genelde düşük maliyetlidir. Riskini anladığın sürece mantıklı bir taban oluşturabilir.
3. Sözleşme birleştirme: Farklı şirketlerde dağınık sözleşmeler masraf takibini zorlaştırır. Uygunsa ve şartlarını beğeniyorsan tek çatı altında birleştirmek işleri sadeleştirir.
4. Plan tipini gözden geçir: Aynı şirket içinde masraf yapısı farklı planlar olabilir. Değişim talep ederek daha düşük maliyetli plana geçmek mümkün olabilir.
5. Ara verme ücretlerinden kaçın: Düzenli ama düşük de olsa ödeme, ara verme ücretlerinin önüne geçebilir. Bütçeni zorlamayacak bir katkı belirle.

OKS’de durum biraz daha düz: Giriş aidatı ve yönetim gideri yok; asıl maliyet fon giderleri. Çalıştığın şirketin OKS fon seçeneklerine bak, mümkünse düşük giderli fon seçeneğini kullan.

Erken çıkış/para çekme tarafında ne olur? Gönüllü BES’te belirli süre dolmadan çıkarsan, giriş aidatının ertelenmiş kısmı ve bazı masraflar tahsil edilebilir. Ayrıca devlet katkısında hak ediş oranları devreye girer (bir alt bölümde). OKS’de cayma döneminde ayrılırsan tüm katkın iade edilir. Cayma sonrası ayrılırsan yine hak ediş ve sözleşme hükümleri geçerli olur.

Kaynak notu: Ücret, tavan ve fon giderlerine ilişkin kurallar 4632 sayılı Kanun, ilgili Yönetmelikler ve SEDDK tebliğlerinde yer alır. Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) ve emeklilik şirketinin katılımcı bilgilendirme formları, güncel ve bağlayıcı rakamlar için birincil kaynaktır.

Devlet Katkısı 2025, Hak Ediş ve En Çok Sorulanlar

Devlet katkısı sistemi 2025’te de kaldığı yerden devam ediyor: Ödediğin katkının %30’u kadar devlet katkısı hesabına işlenir; ancak bir yılda kazanabileceğin toplam devlet katkısı, o yılın yıllık brüt asgari ücretinin %30’u ile sınırlıdır. Bu, tavanı aşan ödemeler yapsan bile, o yıl en fazla bu kadar devlet katkısı alabileceğin anlamına gelir.

Hak ediş (vesting) nasıl işler?

• 3 yıl dolduğunda: Devlet katkısının %15’ine hak kazanırsın.
• 6 yıl dolduğunda: %35’ine hak kazanırsın.
• 10 yıl dolduğunda: %60’ına hak kazanırsın.
• Emeklilik (10 yıl + 56 yaş), vefat veya maluliyette: %100’üne hak kazanılır.

Otomatik katılım özelinde teşvikler: OKS’de, caymayıp sistemde kalanlar için mevzuatta bir defaya mahsus ilave devlet katkısı teşviği öngörülmüştü. Bu tutar ve koşullar dönem dönem güncellenebildiği için, 2025’te geçerli rakam ve şartları çalıştığın kurumun duyurusundan ve emeklilik şirketinin bilgilendirme setinden kontrol et. Ayrıca, emeklilik döneminde birikimini yıllık gelir sigortasına aktarman halinde ek devlet katkısı (oran mevzuata göre) söz konusu olabilir.

Devlet katkısını neden önemsiyoruz? Çünkü uzun vadede net getiri üzerinde doğrudan etkisi var. %30’luk katkı, fon getirileriyle birleşince bileşik etkiye ciddi ivme kazandırır. Burada kritik olan, tavanı ve hak ediş koşullarını bilmek ve ödeme planını buna göre ayarlamak.

Hızlı kontrol listesi:

• Aylık katkın: Brüt ücret x plan oranı (%3 varsayılan)
• Aylık devlet katkın: Aylık katkı x %30
• Yıllık devlet katkısı tavanı: O yılın yıllık brüt asgari ücreti x %30
• Hak ediş: 3-6-10 yıl ve emeklilik basamakları
• Masraf odak noktası: Fon işletim gideri

Pratik ipuçları (2025 için):

1. E-Devlet entegrasyonlarını kullan: Birçok emeklilik şirketi artık e-Devlet üzerinden sözleşme görüntüleme ve bazı işlemlere izin veriyor. Hızlı kontrol için birebir.
2. Bordronu ay ay takip et: Prim/ikramiye aylarında %3 kesinti artabilir. Sürpriz yaşamazsın.
3. Fon değişimi hakkın var: Yılda belirli sayıda ücretsiz fon dağılımı değişikliği yapabilirsin. Risk profilin ve maliyetleri gözeterek güncelle.
4. Ücret şeffaflığı talep et: Masraf kalemlerini anlaşılır şekilde yazılı iste. Karşına çıkan her yüzdeyi “tavan mı, uygulanan mı?” diye sor.

Mini-SSS

• BES kesintisi net mi, brüt mü? Brüt. Otomatik katılımda %3 hesaplanırken brüt ücret (SGK matrahı) baz alınır.
• Asgari ücretli için kesinti ne kadar? Formül değişmez: Aylık brüt asgari ücret x %3. Güncel brüt asgari ücreti bordrondan veya resmi duyurulardan alıp çarparsın.
• İşverenim %3’ten farklı oran uyguluyor, olur mu? Evet, işveren sistemi farklı bir oranla kurabilir. Sözleşme/plan dokümanında oran yazar; bordronla eşleşmeli.
• Gönüllü BES’te maaştan kesinti var mı? Zorunlu değil. Banka/otomatik ödeme talimatı ile sen belirlersin, bordrodan otomatik gitmez.
• Devlet katkısı hemen harcanabilir mi? Hayır. Hak ediş basamaklarına tabidir: 3-6-10 yıl ve emeklilik/istisna hallerinde kademeli olarak hak kazanılır.
• Fon giderleri ne kadar? Fon türüne göre değişir ve SEDDK tavanlarıyla sınırlıdır. Şirketinin fon izahnamesinde güncel yıllık oranı görürsün.
• Cayarsam param ne zaman iade olur? OKS’de 2 ay içindeki caymada, kesilen katkılar kısa sürede iade edilir. Süre, şirketin operasyon süreçlerine göre değişir.

Kaynaklar ve mevzuat çerçevesi: 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu; Otomatik Katılım Yönetmeliği; SEDDK tebliğ ve genelgeleri; Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) rapor ve duyuruları. Kesin rakam ve uygulanacak masraflar için emeklilik şirketinin katılımcı bilgilendirme formu ve sözleşmesi esastır.

Sonraki adımlar / Sorun giderme

1. Bordroda beklediğinden fazla kesinti görüyorsan:
   • Kontrol 1: Brüt ücretin o ay prim/ikramiye ile yükseldi mi?
   • Kontrol 2: Plan oranı %3 mü, yoksa farklı bir oran mı tanımlı?
   • Kontrol 3: Aynı ay içinde iş değişikliği/çifte bordro oluştu mu?
   • Aksiyon: İnsan kaynakları ve emeklilik şirketinle rakam-rakam eşleştir; kesinti formülünü yazılı iste.
2. Fon masrafları yüksek geliyorsa:
   • Fon izahnamesinden yıllık gider oranlarını kıyasla.
   • Düşük giderli endeks fonları değerlendir.
   • Makul aralıklarla fon dağılımını güncelle; gereksiz fon sayısını azalt.
3. Ara verme niyetindeysen:
   • Planın ara verme ücretini incele.
   • Minimum katkıyla devam, çoğu zaman daha ucuz ve esnektir.
   • Bütçeyi rahatlatmak için katkını geçici düşür.
4. İş değiştiriyorsan:
   • OKS sözleşmeni yeni işyerine taşıma/sonlandırma seçeneklerini öğren.
   • Dağınık sözleşmeleri birleştirerek masraf ve takip yükünü azalt.
5. Devlet katkısı tavanını optimize etmek istiyorsan:
   • Yıl başında yıllık brüt asgari ücreti not al.
   • Yıllık katkı planını, “tavan x %30” limitini tam kullanacak şekilde ayarla.

Kısa bir hatırlatma: Bu metin bilgi amaçlıdır. 2025’te geçerli oran/tavanlar için nihai referansın, imzaladığın sözleşme, katılımcı bilgilendirme formu, SEDDK düzenlemeleri ve EGM duyurularıdır. Bir karar vermeden önce, özellikle masraf ve fon gideri kalemlerinde şirketinin yazılı belgelerini baz al.